Jo Boniszweski
“Wanneer je de manier verandert waarop je naar dingen kijkt, veranderen de dingen waar je naar kijkt” ~ Max Planck (Duits natuurkundige).
Dit is al lang één van mijn favoriete citaten. Het is een fundamenteel geloof van mij, dat richting geeft aan hoe ik leef en werk. Namelijk, het is niet de situatie – het ding dat voor je ligt – die je ervaring bepaalt, het is de betekenis die je eraan hecht. De manier waarop je dingen ervaart, of ‘ziet’, en de gedachten die je over een bepaalde situatie of uitdaging hebt, bepalen hoe je je erover voelt, hoe je ermee omgaat en wat je ervan leert, of niet. Ze zullen jouw realiteit van de situatie bepalen. In organisaties en ook in mijn eigen leven werk ik met het eenvoudige en krachtige Transformational Presence framework: de ‘Vier Niveaus van Betrokkenheid’ of ‘DiSCO’ model.
Met dit raamwerk kan ik en degenen met wie ik werk vrijkomen van het verstrikt zijn in een probleem, en komen tot het identificeren van het potentieel, nieuwe mogelijkheden en het leren in wat er ook gebeurt. En dit kan je toepassen in elke situatie of uitdaging.
D(I)sco – de vier niveaus van betrokkenheid zijn:
D – Drama (Drama)
S – Situation (Situatie)
C – Choice (Keuze)
O – Opportunity (Kans of potentieel)
Wie heeft hier de schuld?
DRAMA: Als wij een uitdaging benaderen vanuit dit niveau, vragen we ons af: “Wie is hier schuldig?” en “Wie kan ik/ wij de schuld geven?”. We zoeken de verantwoordelijkheid buiten onszelf en vragen ons af hoe dit ons in hemelsnaam had kunnen overkomen?! Hier is er vaak een hoog niveau van emotie zoals frustratie, woede, ongeloof, of verontwaardiging. Voor mij voelt dit niveau vaak aan als de plaats van het slachtoffer. En tegelijkertijd heel veroordelend. De media gedijt bij het drama – dan gaan de kijkcijfers omhoog. Roddelaars ook. In drama, kan de energie ‘hoog’ voelen, maar het is echter een valse en oppervlakkige energie. Als wij blijven hangen in het drama van een situatie, zal het uiteindelijk een energielek zijn dat ons leeg en moedeloos achterlaat. Er is niets mis met een gezonde dosis stoom afblazen wanneer de dingen mislopen, maar erin blijven hangen is niet effectief.
Laten we het snel oplossen!
SITUATION: vanuit dit niveau richten wij ons op de feiten van de situatie en op het oplossen van het probleem, zodat we allemaal zo snel mogelijk terug kunnen keren naar hoe het was – naar de ‘normaliteit’. En het liefst zo dat niemand merkt dat we in de eerste plaats een probleem hadden! Dit is het niveau van pleisters plakken. Een snelle oplossing. Maar is het duurzaam? En wat hebben we werkelijk van onze uitdaging geleerd? In mijn ervaring worden uitdagingen vaak benaderd vanuit dit niveau van bewustzijn. Soms is er daar niets mis mee. Als een machine kapot is moet deze worden gerepareerd, en snel. Maar met meer complexe problemen; als we ze puur benaderen vanuit deze feitelijke, situationele plek, lopen we het risico de kans te missen om de echte nieuwe mogelijkheid te identificeren – het potentieel – dat wacht te ontstaan.
Wat vraagt dit van mij?
CHOICE: zodra we dit derde niveau van betrokkenheid hebben bereikt, beginnen we de voorwaarden te scheppen om een fundamentele verschuiving plaats te laten vinden. Hier vragen we ons af: “Welke rol heb ik gespeeld bij het creëren van deze situatie?” En “Welke rol wil ik in de toekomst omarmen?”. “Wie vraagt deze situatie mij te zijn?”. Merk op; te ZIJN, niet te DOEN… We zijn niet gewend om ons deze vraag te stellen. Het nodigt ons uit om te onderzoeken welke kwaliteit(en) of staat van zijn we door de situatie worden gevraagd aan te nemen om iets nieuws te creëren vanuit de uitdaging. Welke aanwezigheid – ‘presence’ – wordt van ons gevraagd? Word ik bijvoorbeeld gevraagd om een visionair te zijn? Een rebel? Een oprechte luisteraar? Of misschien een risiconemer? Zodra we bewust hebben gekozen wie we zullen zijn in de situatie, zullen onze keuzes, beslissingen en acties vanzelfsprekend daaruit voortvloeien.
“Een probleem is niet iets dat moet worden opgelost, het is een boodschap om naar geluisterd te worden” ~ Alan Seale
Wat wil er echt verschuiven?
OPPORTUNITY: vanuit het vierde niveau van betrokkenheid kijken wij naar de uitdaging en – misschien nog belangrijker – luisteren wij naar de uitdaging vanuit het perspectief van “Wat probeert hier echt te gebeuren?” Of “Wat wil er hier verschuiven?” We worden ons er hiervan bewust dat als iets niet werkt, het ons probeert te laten zien dat er iets nieuws en beters tevoorschijn wil komen. Het nodigt ons uit om gebruik te maken van onze intuïtie, om een pas op de plaats te maken en in te voelen in de situatie. En om dit intuïtieve weten te verbinden en in te zetten samen met ons intellect. In plaats van de dingen alleen maar uit te zoeken en op te lossen vanuit een puur rationele plek.
Over het algemeen geldt; hoe groter het Drama hoe groter de Kans. Dus, welke boodschap probeert je aandacht te krijgen? Soms, wanneer we ons midden in een crisis bevinden, is het bijna onmogelijk voor ons om een stap terug te doen en het werkelijke potentieel te identificeren dat zich wil ontvouwen. Het is pas een tijdje later dat we ons realiseren dat onze grootste uitdagingen in het leven en werk vaak ook onze grootste geschenken waren. Door onze uitdaging bewust te benaderen vanuit het niveau van Kans, kunnen we de uitnodigingen en het potentieel eerder identificeren in wat er ook gebeurt, zelfs als we er middenin zitten.
Zodra we hebben geïdentificeerd wat er wil verschuiven in de situatie, kunnen we teruggaan naar het niveau van Keuze en onszelf afvragen: “Gegeven deze kans, wie vraagt het mij nu te zijn?” En dan: “Wat word ik gevraagd nu te doen?” Of “Wat is mijn volgende stap?”. Door te schakelen tussen de niveaus van Keuze en Kans in elke situatie kunnen we werken met het nieuwe en betere dat uit datgene wil komen dat niet langer werkt.
Er is niets absoluut goed of fout aan elk van deze vier niveaus. De truc is om eerlijk met jezelf te zijn over vanuit welk niveau je een situatie benadert, en of dat op dat moment dient. En om niet ‘vast te zitten’ in alleen de eerste twee niveaus van Drama en Situatie. Dit zijn oppervlakkige niveaus. Wees je bewust van waar je bent en waar de mensen om je heen zijn. En zorg ervoor dat je ook uitdagingen aangaat vanuit de niveaus van Keuze en Kans. Alleen dan zul je het vermogen hebben om het nieuwe en betere te identificeren en te faciliteren dat wil ontstaan uit elke situatie en probleem.
Aan de slag met d(I)sco?
In onze Transformational Presence leiderschaps- en coachingprogramma’s leer je hoe je deze aanpak kunt toepassen in je leven, in je werk en in je leiderschap.